Notisia Detallu

Image
  • 29/04/2025

SEI REALIZA ENKONTRU KONA-BA OINSÁ INTEGRA ESTRATÉJIA & ASAUN PRIORIDADE PAN-VBJ IHA PLANU NO ORASAMENTU MINISTÉRIU EDUKASAUN NIAN BA TINAN 2026

Dili, 23-04-2025—Diretora Nasionál Polítika Igualdade Jéneru (DNPIG-SEI), Sra. Olga da Costa Monteiro, reprezenta Diretor-Jerál SEI, Sr. Armando da Costa, akompaña husi Xefe-Departamentu Prevensaun no Kombate Violénsia Bazeia ba Jéneru, Sra. Carla Valente, Xefe-Departamentu Abordajen Integradu Jéneru, Sr. Abílio Barreto, hamutuk ho Diretór Nasionál DNEIASE-Ministériu Edukasaun (ME), Señor. Fernando Soares ho ekipa, no Asesora husi Ajensia Internasionál PHD, Sra. Marilia Alves hala’o enkontru kona-ba Oinsá Integra Estratéjia & Asaun Prioridade PAN-VBJ iha Planu no Orsamentu Ministériu Edukasaun, PAA tinan 2026 iha Salaun Enkontru Otél Timor.

Objetivu husi Sorumutu refere maka atu habelar informasaun ba Kargu Diretores Jerais, Diretores Nasionais, no Xefe-Departamentu relevantes no Pesoál xave Ministériu Saúde kona-ba prioridade progama no Asaun Foku sira PAN-VBJ no oinsá inkorpora iha PAA tinan 2026, no asegura alokasaun orsamentu, identifika no aliña prioridade orsamentu ho asaun prioridade PAN-VBJ ne’ebé relevante ho sira-nia mandatu, advoka ba fundus adekuadu no konsistente ba implementasaun PAN-VBJ nian no hare’e hamutuk esbosu PAA Ministériu rua, no reforsa prátika oinsá koloka Markadór Jéneru iha Programa no atividades prioridades iha Ministériu Saúde nian.

Iha abertura, Diretora DNPIG hato’o agradese tebes ba ekipa ne’ebé organiza sorumutu ne’e, hodi haree fila fali oinsá atu integra estratéjia ba iha asaun prioridade hanesan husi Planu Nasionál Violénsia Bazeia ba Jéneru (PAN-VBJ), liuhusi Planu no Orsamentu iha Ministériu Edukasaun ninian.

“Sekretaria Estradu ba Igualdade, hanesan Instituisaun Governu ne’ebé ho nia papél no responsabilidade oinsá atu koordena no halo advokasia ba iha Abordajen Integradu Jéneru iha ninia Programa, Polítika, no Orsamentu sira, no mós oinsá atu halakon diskriminasaun no hahalok violénsia oioin hasoru feto, no oinsá atu hakbiit ekonómia feto no Promove Partisipasaun feto vida polítika no foti-desizaun iha nivél nasionál no nivél internasionál” Diretora DNPIG, Hateten.

Ohin iha enkontru dader kmanek ida-ne’e ho Ministériu Edukasaun, ita foka liubá iha planu Ministériu Edukasaun ninian, oinsá atu hala’o papél importante iha prevensaun ba iha Planu Asaun Nasionál Violénsia Bazeia ba Jéneru, iha pilar dahuluk, ko’alia kona-ba Prevensaun violénsai liuhusi estabelese ambiente eskola ne’ebé mak seguru no oinsá atu fó formasaun ba edukadór sira atu identifika no responde ba iha sinál abuzu, integra kompromisu PAN-VBJ ne’e rasik iha orsamentu liuhusi ita-nia Planu Asaun Anuál Ministériu Edukasaun ninian, importante tebes atu asegura kontinuasaun servisu, prevensaun no servisu resposta ba iha PAN-VBJ ne’e rasik liuhusi sistema edukasaun rekuñese kontribuisaun importante ne’ebé maka tenki halo husi membru hotu-hotu, husi Komunidade Eskola ida, inklui labarik no foin-sa’e sira, no mós ba iha Manorin na'in sira, no Funsiunáriu/a sira seluk, Inan, Aman, Kuidadu Nain sira, no mós Komunidade sira ba abordajen eskola tomak ninia hakarak maka influensia bai ha positive kultura eskola ninian liuhusi haburas aprosimasaun ida ne’ebé mak fahe no konsiente hodi dezafia desigualdade jéneru no lalaok ka hanoin sira ne’ebé mak fó fatin ba iha violénsia bazeia ba jéneru atu buras.

Ho nune’e objetivu ba iha enkontru dader kmanek ida-ne’e mak, oinsá atu habelar nafatin informasaun ba iha Diretór-Jerál sira, Diretór Nasionál, no mós Xefe-Departamentu relevante no mós pesoál xave Ministériu Edukasaun ninian kona-ba prioridade no ba iha asaun foku sira husi PAN-VBJ ne’e rasik, no oinsá atu inkopora ba iha ita-nia Planu Asaun Anuál ba iha tinan 2026 nian, no asegura alokasaun orsamentu sira, no mós oinsá atu identifika no aliña prioridade orsamentu no asaun bai ha PAN-VBJ ne’e rasik ne’ebé mak relevente ho sira nia mandatu no oinsa atu halo advokasia ba iha fundu adekuadu ba iha konsistente bai ha imolemetasaun planu ne’e rasik, no ikusliu mak oinsa atu hare’e hamutuk esbosu bai ha ita-nia Planu Asaun Annual bai ha Ministériu Edukasaun ninian no reforsa pratika oinsa atu koloka markadór jéneru ba iha Programa no atividade prioridade husi Ministériu Edukasaun ne’e rasik.

Iha fatin hanesan, Diretór Nasionál DNEIASE-Ministériu Edukasaun (ME), Señor. Fernando Soares iha nia intervensaun ba sesaun introdusaun hateten katak, ohin ita hamutuk iha fatin ida ne’e, atu partilla ita-nia atividade sira ne’ebé maka relasiona ho PAN-VBJ nian, ne’ebé makai ta sei aloka iha tinan 2026, no iha semana hirak liuba Ministériu Edukasaun mós tau ona Planu Prioridade no Orsamentu sira ba iha PAN-VBJ ba tinan 2026 ninian, nune’e atu mellora di’ak liutan ita-nia kualidade atendementu sira ba ita-nia komunidade sira, liu-liu iha eskola sira, bai ta-nia oan sira ne’ebé jerasaun foun, ho ida ne’e maka hakarak hato’o iha fatin ida ne’e atu nune’e ita servisu hamutuk ne’ebé di’ak, kontribui idea konstrutivu sira atu nune’e ita bele halo atendementu públiku ida ne’ebé inkluzivu, baiain ita dehan inkluzivu maibe dalaruma situasaun balun it seidauk inkluzivu, tanba ne’e makai ta hakarak liafuan ida inkluzivu ne’e tenki implementa ho efetivu.

Atividade enkontru ohin dader ne’e, realiza husi SEI no hetan apoiu husi Ajensia Internasionál PHD no partisipa husi Kargu Diretores Nasionais no Ekipa husi Ministériu Edukasaun, Parseiru dezenvolvimentu sira mak kompostu husi, TAF Nabilan, FOKUPERS, Fundasaun Aloloa, no Ekipa husi SEI ne’ebé kompostu husi Kargu Xefe Departamentu, Asesora, no Funsiunáriu/a Tékniku husi DIresaun Nasionál Polítika Igualdade Jéneru (DNPIG-SEI).