Díli, Loron 24 fulan-juñu tinan 2025__Sua Exelénsia Sekretária Estadu ba Igualdade, Sra. Elvina Sousa Carvalho hamutuk ho Deputy Embaixadór Austrália nian iha Timor-Leste, Sr. Edward Wilkinson, lansa Matadalan ba Implementasaun no Monitorizasaun Deklarasaun Maubisse Faze Datoluk (2023 – 2028) hamutuk ho liña ministériu implementadór ba kompromisu Deklarasaun Maubisse faze datoluk hamutuk 17 no BNCTL iha Otél Timor, Colmera, Díli.
Matadalan ba Implementasaun no Monitorizasaun Deklarasaun Maubisse Faze Datoluk sei gia entidades implementadór sira hatene sira-nia papél atu hafórsa igualdade jéneru liuhusi implementa kompromisu jéneru sira ne’ebé haklaken ona iha Dekalrasaun Maubisse III períodu 2023 – 2028; Atu gia SEI no entidade implementadór hotu bele implementa programa sira no gia iha koordenasaun di’ak no efetivu iha prosesu implementasaun kompromisu sira ba igualdade jéneru no asegura abordajen asuntu igualdade jéneru, defisiénsia no inkluzaun (GEDSI) no mós asaun klimátika iha atividade no programa sira; Asegura integrasaun kompromisu jéneru iha DM-III iha PAA, inklui alokasaun orsamentu adekuadu hodi implementa atividade sira tuir marka ona iha kuadru monitorizasaun liña Ministériu ka Instituisaun idak idak nian; no ajuda entidades implementadór sira identifika no hatene liña koordenasaun no kolaborasaun ba servisu ida-ne’e ho SEI, Pontu Fókal Jéneru Munisípiu sira, Grupu Trabalu Jéneru, Organizasaun Sosiedade Sivíl, no mós ho parseiru dezenvolvimentu sira hodi apoiu iha advokasia ba moris di’ak feto rurál sira nian.
Sua Exelénsia Sekretária Estadu ba Igualdade, Sra. Elvina Sousa Carvalho iha abertura ba lansamentu ne’e hatete katak Matadalan Kompromisu Deklarasaun Maubisse faze Datoluk nu’udar asaun no giaun ida atu tradús no operasionaliza kompromisu sira no kompromisu ne’e labele sai hanesan surat tahan de’it maibé presiza asaun sira hodi konkretiza objetivu ba moris di’ak feto rurál sira nian.
Sekretária Estadu mós hato’o apresiasaun ba iha ekipa sira hotu ne’ebé hamutuk hamosu ona matadalan ida-ne’e no matadalan ida-ne’e la’ós SEI nian maibé matadalan ne’e liña ministeriais implementadór sira nian inklui BNCTL tanba programa ka atividade sira ne’ebé atu kontribui ba iha kompromisu liña ministériu ba Deklarasaun Maubisse III nian mai husi esforsu koletiva no hanoin sira husi liña ministériu no BNCTL atu gia servisu tomak iha tinan 2023-2028.
“Esforsu ida-ne’e prova katak Governu liuliu IX Governu Konstitusionál iha vontade no komitmentu no polítika di’ak atu hadi’a feto rurál sira inklui feto ho defisiénsia sira iha área rurais”. “IX Governu Konstitusionál komprometidu atu alkansa direitu, atu avansa igualdade jéneru iha Timor-Leste no mós asegura implementasaun no hakarak tradús Deklarasaun Maubisse sai asaun konkretu iha baze atu ema hotu sente dezenvolvimentu ida ne’ebé sustentável no inkluzivu”, Exelénsia Elvina Sousa Carvalho haktuir.
Iha sorin seluk, Deputy Embaixadór Austrália nian iha Timor-Leste, Sr. Edward Wilkinson hato’o apresiasaun ba Governu Timor-Leste ba nia lideransa no kompromisu ne’ebé metin ba igualdade jéneru, hakbiit feto no labarik-feto sira, ema ho defisiénsia no grupu vulnerável seluk. Deklarasaun Maubisse hanesan re-presaun klaru ida ba igualdade ba produsaun atividade ba feto sira iha inkrisaun vokasionál no asesu ba grau traballu ne’ebé esensiál tebes atu alkansa kreximentu ekonómiku inkluzivu.
Deputy Embaixadór subliña katak Governu Austrália sente orgullu atu kontinua iha kolaborasaun ho Sekretaria Estadu ba Igualdade liuhusi programa oioin hodi fó apoiu ba igualdade jéneru, inkluzaun defisiénsia no dezenvolvimentu sosiál no rekoñese papél no esforsu sekretaria Estadu ba igualdade nian ba halo koordenasaun hodi hamutuk programa Austrália nian hodi alkansa dezenvolvimentu matadalan ba Deklarasaun Maubisse faze datoluk ida-ne’e. Governu Austrália apresia tebes ba esforsu hotu Governu nian hodi identifika asaun konkreta sira no aloka rekursu nesesáriu sira hodi nakfilak kompromisu ida-ne’e hodi fó impaktu di’ak ba iha feto rurál sira.
Lansamentu ne’e marka mós prezensa husi Diretór-Jerál ka reprezentante husi liña ministériu 17 no BNCTL inklui Diretór-Jerál SEI, Sr. Armando da Costa no Diretór Nasionais no kargu xefia sira husi SEI no liña ministeriais, PROSIVU, Parseiru Organizasaun Sosiedade Sivíl, Ajénsia ONU, ADB, Organizasaun Ema ho Defisiénsia, no Komunidade LGBTQI sira no lansamentu ne’e hetan apoiu tékniku no finanseiru husi Programa Austrália nian iha Timor-Leste PROSIVU.